Studiuesit: Gjendet bashkë me kokat e djemve. Ali Pasha vjen sërish i përgjysmua
Oliverta Lila
Kërkesa e parashtruar nga
Kryeministri ka ngjallur menjëherë reagime. Studiuesit Irakli Koçollari dhe
Dorian Koçi nuk e shohin të pamundur, por theksojnë se edhe nëse ndodh, trupi
mbetet në Greqi. Nga ana tjetër, Kalaja e Tepelenës është në gjendje të mjerueshme.
Në
mbledhjen e djeshme të Komitetit Ndërshtetëror për 100-vjetorin e Pavarësisë,
Kryeministri Berisha theksoi se duhet të sillet në Shqipëri koka e Ali Pashë
Tepelenës, eshtrat e Sami dhe Mit’hat Frashërit, por edhe të gruas së Ismail
Qemalit. Sipas tij, të gjitha këto duhet të përmbushen në tremujorin e parë të
vitit 2013, para fushatës elektorale. Kryeministri kërkoi gjithashtu realizimin
e muzeut të Spaçit, Obelisku i martirëve të fjalës së lirë, memorizimi i
lëvizjes studentore të ‘90-s etj. Kërkesa për rikthimin e kokës së Ali Pashë
Tepelenës ka shkaktuar menjëherë reagimin e Partisë Socialiste përmes deputetit
Taulant Balla, i cili hodhi edhe njëherë akuza për pasurinë e fëmijëve të
Kryeministrit dhe i kujtoi 1.3 miliardë dollarët të ikur nga Shqipëria. “Duhet
të bëjmë çdo gjë që të kthejmë nga Stambolli kokën e Ali Pashë Tepelenës. Është
një nga figurat dhe personalitetet me karakter dhe peshë më të veçantë. Në
qoftë se marrim historinë tonë pas vdekjes së Skënderbeut, historia jonë u
transferua në tërësinë e saj në banesën e harresës si komb. Ali Pasha me të
gjithë veprimtarinë e tij i dëshmoi botës se shqiptarët nuk kanë vdekur, se
janë një komb i pamposhtur. Jo rastësisht më i fuqishmi i asaj kohe dhe asaj
bote, Napolon Bonaparti, do të tregonte interes shumë të madh për Pashain e
Janinës, që në fakt filluan edhe ta shpallin si Bonaparti i Ballkanit. A do të
varroset në Tepelenë apo në Muzeun Kombëtar, kjo do të jetë çështje diskutimi”,
theksoi Berisha. Nga shumë vetë, kjo kërkesë është komentuar si shashkë për të
fshehur të gjitha problemet e këtij fundviti. Ndërsa për studiuesit e figurës
së tij, kjo nuk shihet si një gjë e pamundur. Irakli Koçollari, i cili i ka
kushtuar 25 vite figurës së Ali Pashë Tepelenës, shprehet se e di që trupi i
tij gjendet në Janinë, brenda kalasë së Ali Pashë Tepelenës, një vend i kthyer
në pelegrinazh. Për sa i përket kokës, nuk kam informacione të sakta, sepse
deri më sot nuk kam pasur interes. Trupat e gjeneral Hurshit Pashës e rrethuan
që më 1821 deri më 1822. Dalja nga kështjella e Janinës u bë me idenë e një
marrëveshjeje, pasi sulltani e vrau me të pabesë. Siç e kërkonin ritet e
prerjes së kokave të atyre që shpalleshin të nëmur dhe emrat e tyre shënoheshin
në ferman, thuhet se koka është futur në një kosh të mbushur me dëborë. Nga
Gjirokastra deri në Stamboll, rruga bëhej për gjashtë ose shtatë ditë, duke u
ndalur në stacione ku ndërroheshin kuajt derisa i është çuar sulltanit. Pasi e
ka prerë ai e vendoi në një ambient publik në Stamboll për të dhënë një mësim
ndaj atyre që ngrinin krye. Pasi e vendoste në një vend publik, bëhej
pelegrinazh, ku shkonin edhe diplomatë të huaj që ishin të akredituar pranë
Portës së Lartë”, shprehet Koçollari. Nga ana tjetër, studiuesi i historisë,
Dorian Koçi, shprehet se vendi është identifikuar me kohë dhe sipas tij, nuk
sheh pengesa të mëdha për sjelljen në Shqipëri përmes bisedimeve me qeverinë
turke. “Një nga shokët e vjetër të Ali Pashës, i quajtur Dervish Sulejmani që i
kishte shërbyer Ali Pashës si agjent besnik, pati një projekt më fisnik.
Meqenëse ishte shfaqur mes tyre grindje mendimesh, Sulejmani ishte shtrënguar
në teqe nga Ali Pasha dhe u bë dervish. Kur mori vesh vdekjen e mikut të tij të
vjetër ndjeu hidhërim të madh dhe e bleu. Dha një çmim më të lartë nga ajo që
ofronte tregtari. Më vonë Sulejmani mori kokat e tre bijve dhe nipit, të cilëve
pas vdekjes së Ali Pashës, ua prenë kokat me pretekste të ndryshme, i vuri
përballë portës së Silivrisë dhe u vuri nga një gur varri. Mbi gurët e varreve
skaliti shënimet e mëposhtme: Këtu shtrihet koka e shumë të famshmit Ali Pashë
Tepelena, qeveritar i Sanxhakut të Janinës, i cili gjatë 50 vjetëve u përpoq
për indipendencën e Shqipërisë”, citon Koçi pjesë nga raporti që atasheu i
Ambasadës së Anglisë në Stamboll, Robert Walsh, i dërgonte Ministrisë së
Jashtme Angleze. Sipas Koçit, po në atë vend, gjendem kokat e tre djemve të
tij, Veliut, Myftarit, Saliut dhe nipit, Mehmet Pashës, i biri i Veliut. Të
gjitha mbajnë datën shkurt 1822. Sipas Dorian Koçit, kjo portë ka qenë në
hyrjen e Stambollit të vitit 1822. Sa vlerë do të kishte kthimi i kësaj kohe.
Irakli Koçollari, thotë se nga shumë dokumente që ka zbuluar edhe kohët e
fundit, e vlerëson Ali Pashë Tepelenën si i pari që luftoi për indipendencën e
Shqipërisë. “Nga dokumentet që dalin nga arkivat angleze, informacione sekrete
britanike për Ali Pashën dhe shqiptarët, shihet qartë që përpjekjet e tij ishin
për krijimin e një shteti të pavarur shqiptar. Porta e Lartë e ka ditur dhe
ndaj nuk e toleroi. Historigrafia shqiptare nuk e ka zbardhur siç duhet këtë
figurë dhe thuajse gjithmonë e kemi shkruar historinë sipas asaj që kanë lënë
të shkruar të huajt. Prej tre vjetësh unë po punoj me 4700 dokumente që janë
lënë nga administrata e Ali Pashës e që zbulohen pas 200 vjetësh. Unë personalisht
e vlerësoj. Është njeriu i iniciativave të para të nacionalizmit shqiptar”,
shprehet Koçollari. Nga ana tjetër, Dorian Koçi thekson se sërish, edhe në
rastin e sjelljes së kokës, do të mbetet i gjymtuar, pasi trupi ndodhet në
Janinë. Nga ana tjetër, Kryeministri Berisha përmendi Tepelenën si mundësinë e
varrosjes, por në fakt të gjithë e dimë që kalaja e Ali Pashës në Tepelenë
është në një gjendje të mjerueshme. Ka vite që nuk është vënë dorë. Ideja e
vendosjes në Muzeun Kombëtar, duket se merr mjaftueshëm diskutim për kushtet
klimatike në të cilat ndodhet.
No comments:
Post a Comment