Ideja evropiane ka kohë që gjallon në Shqipëri. Në
mendimin politik dhe kulturor shqiptar ai vjen i shprehur që nga fillesat
rizgjimit të tij në Rilindjen Evropiane,
ku humanistë shqiptarë si Barleti e Marin Beçikemi promovonin Evropën dhe
vlerat e saj e deri tek brezi i Rilindësve si Naim dhe Sami Frashëri që e
shihnin të ardhmen e vendit të tyre në Evropë. Kjo dëshirë e elitës politike të
shqiptare të të gjitha kohërave rezulton të jetë një trajektore në ngritje, që
në mënyrë konstante përvijohet pothuajse gjatë gjithë etapave historike
nëpërmjet të cilave ka kaluar Shqipëria. Gjithsesi historia e përafrimit të
Shqipërisë në Evropë nuk rezulton të jetë vetëm një histori “dashurie” nga të
dyja palët por në të ka dhe një sërë keqkuptimesh që kanë errësuar këtë
marrëdhënie. Konferenca e Londrës në vitin 1913 dhe vendimet e saj kanë lënë
një shije shumë të hidhur te shqiptarët, ngjarje që ka lënë gjurmët e saj në
kulturën politike të vendit. Por pavarësisht këtyre keqkuptimeve ia vlen të theksohet fakti se fryma pro
evropiane ka vazhduar të gjallojë në Shqipëri dhe kushtet e reja të pas viteve
90’ kur Shqipëria iu bashkëngjit botës demokratike një nga parullat që ishte
dominante në atë kohë ishte “E duam Shqipërinë si gjithë Evropa”.
Nisja e procesit integrues të Shqipërisë ka pasur
një efekt të veçantë për të përqasur institucionet dhe jetën politike në vend
me ato të Evropës. Për më tepër disa ngjarje që shënojnë dhe kanë një ngarkesë
të veçantë historike përsa i përket përafrimit të Shqipërisë drejt Evropës e
kanë përforcuar idenë evropiane në Shqipëri. Një ngjarje e tillë p.sh është
vendimi për të liberalizuar vizat me Shqipërinë nga ana e Bashkimit Evropian,
më 8 nëntor 2010, vendim që shënoi fundin e një kalvari të dhimbshëm të
rrugëtimit të shqiptarëve drejt Evropës si dhe fundin e një politike nga ana e
Bashkimit Evropian që mund ta kthente Shqipërinë në një nga getot e Evropës. Ky
vendim i dha fund jo vetëm një odiseje të gjatë përpjekjeve të qytetarëve
shqiptarë për të udhëtuar në Evropë por ishte dhe një sinjal i mirë për Shqipërinë
që tregonte se ajo shumë shpejt do të mund t’i bashkëngjitej familjes evropiane. Vendimit të Bashkimit
Evropian i korrospodonte një shifër shumë e lartë dhe entuziaste e qytetarëve
shqiptarë që ishin pro hyrjes së Shqipërisë në Bashkimin Evropian, shifër kjo
shumë e ndryshme se e gjithë vendeve të tjera të ish Evropës Lindore kur kanë
hyrë në Bashkimin Evropian. Në mendjen dhe penën e disa analistëve ky entuziazëm
i qytetarëve shqiptarë është jo racional dhe vjen nga padija pasi në logjikën e
tyre mendojnë se qytetarët shqiptarë rendin emocionalisht drejt idesë evropiane
sepse kujtojnë sepse “kështu do bëhen të pasur”, kurse në të vërtetë ajo që
ndodh është një mishërim i eksperiencës së mijërave e mijërave shqiptarëve që
në kushte shumë të vështira kanë mundur të emigrojnë në Evropë dhe kanë arritur
të kuptojnë mirë mekanizmin solidarizues dhe financues evropian.
Mirëpo kësaj pjekurie dhe orientimi të drejtë të
qytetarëve shqiptarë përsa i përket idesë së tyre evropiane nuk po i përgjigjet
jo vetëm sensi i gabuar i kritikës të disa analistëve në kritikat e tyre rreth
dëshirës së qytetarëve shqiptarë për ta parë vendin e tyre në Evropë, por mbi të
gjitha po e zhgënjen dhe klasa e vet politike, e cila që nga viti 2009 vazhdon
të jetë në një konflikt të hapur me vetveten. Kjo situatë është ndoshta nga më
paradoksalet krahasuar me ato të vendeve
të ish lindjes komuniste në momentin kur ato kanë qenë në prag të hyrjes së tyre
në Bashkimin Evropian, pasi mbështetja e
qytetarëve të tyre nuk kanë pasur këto kuota të larta mbështetje sa ka aderimi
i Shqipërisë në Bashkimin Evropian nga qytetarët shqiptarë ,por mbi të gjitha
dhe për kushtet dhe konditat që duhet të plotësojë Shqipëria për të qenë një
vend kandidat nuk janë të njëjtat me ato të vendeve të tjera. Për cilindo që
merret me studimin e Bashkimit Evropian si organizëm në transformim e sipër e
ka të lehtë të kuptoj se shumë nga kriteret ekonomike që duhet të plotësojë
Shqipëria për të qenë vend anëtar janë të vështira krahasuar me kapacitet
ekonomike që vendi zotëron dhe po zhvillon. Teoritë e integrimit evropian në
përgjithësi janë teori evoluimi përsa i përket dhe përmirësimit të standardeve
hyrëse në komunitet. Kështu perfomanca ekonomike e Shqipërisë në momentin që do
aderojë në komunitet nuk do të matet me ekonominë e vendit më të dobët në të
por me një të mesme të përpjesshme të tre vendeve që kanë një zhvillim mesatar.
Për shkak se ekonomitë e vendeve të tjera nuk qëndrojnë në vend, por përkundrazi
duke qenë pjesë e Bashkimit Evropian ato janë bërë dhe pjesë e zhvillimit
dinamik të ekonomisë evropiane, Shqipërisë i duhet një perfomancë shumë më e
mirë ekonomike dhe administrative për ta arritur nivelin e dëshiruar. Në këtë
kuptim klasa politike shqiptare ka humbur shumë kohë në konfliktet e veta
shkatërruese përsa i përket integrimit të vendit në Bashkimin Evropian.
E vetmja
“arritje” e politikes shqiptare ka qenë në mbjelljen e një fryme pro evropiane
në vend. Ndoshta këtu ka vend për kritikë pasi që nga rimëkëmbja ekonomike e
Shqipërisë në vitin 2002 e deri më tash qytetari shqiptar është “bombarduar”
mediatikisht nga klasa politike se integrimi i vendit është çështje shumë e
afërt. Kurse në të vërtetë , klasa politike
është nga të parët që e di më
mirë se të gjithë, se vendi nuk ishte i përgatitur as në 2002, as në 2005,2009
dhe për më tepër tani. Kjo mosgatishmëri e vendit, natyrisht nuk ka lidhje me
vullnetin e qytetarëve për tu integruar , vullnet i cili në shifra mund të jetë
nga më të mëdhenjtë në rajon, por me mungesën e infrastrukturës funksionale të
demokracisë. Ndaj dhe Komisioni dhe Këshilli i Ministrave të Bashkimit
Evropian duke parë këtë mosfunksionim të
vërtetë të demokracisë në Shqipëri i kanë vendosur asaj një plan prej 12 pikash
për tu plotësuar, plan që në thelb nuk është aspak një mënyrë për të larë duart
nga çështja e integrimit të Shqipërisë
por përforcimi i disa tipareve të demokracisë liberale, një kusht i domosdoshëm
për të plotësuar, po të kemi parasysh këtu rëndësinë që zë respektimi i
demokracisë liberale në kriteret e Kopenhagenit.
Nga ana tjetër kjo ngecje e Shqipërisë drejt
integrimit krahasuar me vendet e tjera ka një rrezikshmëri përsa i përket
frymës pro evropiane në vend pasi aty-këtu ndihet tashmë në opinion një farë
viktimizimi i fatit të Shqipërisë që lidhet ngushtë dhe me të shkuarën
historike që zë fill që nga Konferenca e Londrës më 1913. E thënë ndryshe një
pjesë e opinionit e sheh me dyshim afrimin e Serbisë në Bashkimin Evropian pasi
mendon se për disa vende ka standarde të tjera dhe qëndrime të tjera nga ato që
zbatohen drejt Shqipërisë. Shqipëria për hir të së vërtetës ka një perfomancë
të mirë ekonomike pothuajse si e atyre të
vendeve të tjera në rajon dhe si e tregon eksperienca e mëparshme e vendeve
të tjera të pranuar në B.E , një pjesë të kritereve ekonomike janë anashkaluar
nga Bashkimi Evropian duke u dhënë më shumë rëndësi kritereve politike. Në 12 pikat që i kërkohen
Shqipërisë të përmbushë , dy prej tyre kanë një peshë specifike të veçantë,
reforma elektorale dhe reforma parlamentare pasi të tjerat mund të plotësohen
me një vullnet të përbashkët brenda një seance votimi. Ky vullnet i përbashkët
për të bashkëpunuar është një pikë më vete ku Shqipërisë i kërkohet që klasa e
vet politike të nisë dialogun politik për të arritur në një konsensus mes vetes.
Por a mundet që këto kushte dhe kondita politike
të mbajnë peng dëshirën dhe vullnetin e shqiptarëve për t’iu bashkangjitur
familjes evropiane? Eksperienca dhe përvoja e ka treguar se Bashkimi Evropian
është konsistent në kërkesat e tij, ashtu si ka treguar se kur ka një konsensus
politik në vend, Bashkimi Evropian mund të ndërmarrë vendime të kënaqshme për
Shqipërinë. Një i tillë ishte vendimi i liberalizmit të vizave, ku si pasojë e
tij brenda vitit të parë rreth 400.000 shqiptarë udhëtuan në hapësirën Shengen.
Ata u treguan qytetarë të denjë evropianë duke mos shkaktuar as dhe një
incident të vetëm apo kërkesa masive për azil politik, duke “zhgënjyer” në këtë
mënyrë për fat të mirë dhe disa politikanë apo analistë që profetizuan se ky
vend do të zbrazej i tëri. Qytetarët shqiptarë i kanë dëshmuar në këtë farë
mënyre Bashkimit Evropian se janë seriozë në angazhimet e tyre dhe të njëjtën
gjë presin që të tregojë dhe klasa e tyre politike ndaj tyre. Rikthimi i
opozitës në parlament dhe fjalët e shprehura nëpërmjet liderit të saj se do të
punohet për shqyrtimin dhe miratimin e ligjeve që kërkojnë një votim të
cilësuar janë sinjale të mira që gjërat më në fund po fillojnë të ecin mirë.
Miti i Evropës i ngjizur këtu në Ballkan ku ajo e
gënjyer nga Zeusi i shndërruar në një dem pranon ti hipi sipër për të rendur me
të , duke mos marrë kështu vetëm një vendim personal por duke filluar dhe bazat
e një ideje evropiane që do ngazëllonte dijetarë të shumtë që nga Herodoti e
deri tek etërit e Evropës së bashkuar, përveçse anës estetike fsheh dhe një të
vërtetë praktike brenda tij . Evropa diti të mbahej në kurrizin e demit sepse
përveçse dashurisë dinte ta kapte “demin prej brirësh” si thotë një fjalë e urtë
shqiptare. Po Shqipëria a do ta dijë tashmë të udhëtojë drejt “tokës së
premtuar” ashtu si Evropa në mitin e vjetër? Dymbëdhjetë rekomandimet e Bashkimit Evropian janë një
busull e mirë drejtimi dhe aq më tepër në këtë rrugë nuk jemi të parët.
Gazeta Shqip 17.04.2012
No comments:
Post a Comment