Dihet
që qytetërimi në hapat e parë të tij ka pasur një natyrë zomorfiste, ku
figurave të ndryshme mitologjike e legjendare u visheshin tipare dhe pamje të
kafshëve. Kështu p.sh në Babiloninë e lashtë heroi mitik Gilgameshi që kërkonte
përjetësinë ishte gjysmë dem-gjysmë njeri.
Kjo pamje përsëritet sërish edhe në
mitologjinë greke ku tashmë një krijesë tjetër më pak fisnike sesa Gilgameshi,
Minotauri-përbindëshi i mbretit Minos të Kretës jeton në labirintet e famshme
të ndërtuara nga ai dhe shqyen çdo kundërshtar që mbreti e dërgon për ta
dënuar. Në mitologjinë egjiptiane të huazur më vonë nga ajo greke gjejmë
figurën e sfinksit-qenies gjysmë luaneshë gjysmë njeri që simbolizon pushtetin
faraonik të kontrollit të gjithçkaje kurse në mitologjinë greke Sfinksin e
gjejmë të simbolizuar në figurën e xhelatit që terrorizon njerëzit me
gjëegjëzat e veta derisa e mposht Edipi-simboli i urtësisë njerëzore.
Bashkëjetesa e çuditshme e kafshëve me njeriun në mjedisin politik do të
vazhdonte dhe në antikitetin e vonë ku disa nga perënditë greke edhe pse nuk
kanë paraqitje zomorfiste do të shoqërohen nga disa kafshë dhe shpendë si
simbole të urtësisë apo dhe forcës së tyre. Kështu p.sh Athina, perëndesha e
dijes dhe mençurisë do të ketë kukuvajkën si simbol të saj, kurse Artemida
perëndia e gjuetisë paradoksialisht do të ketë sorkallen -kafshën më delikate
sipas rrëfimeve popullore. Kjo lidhje e ngushtë e simboleve dhe përfaqësimit të
perëndive do të zyrtarizohej ndonjëherë dhe në dokumentet apo elementët e parë
shtetformues si është rasti prerjes së monellave të Athinës të cilat nga njëra
anë ishin të stampuar dhe të dekoruara me shpendin e kukuvajkës.
Në
mesjetë edhe pse qytetërimi kish kohë që i ish larguar karakterit të tij
zomorfist do të vazhdojë të mbijetojë lidhja metaforike midis njerëzve dhe
kafshëve sidomos në mjedisin politik. Filozofi i shquar italian i pushtetit dhe
administrimit të tij, Nikoló Makiaveli, në veprën e tij “Princi”, propozoi
dhelprën dhe luanin, si kafshët simbol të përfaqësimit të sjelljes politike.
Ato simbolizojnë dinakërinë dhe forcën, si cilësi që mund të bashkëjetojnë së
bashku në karakterin e princit për ti siguruar atij pushtet të pakufishëm dhe
sa më jetëgjatë në të gjitha kohërat dhe epokat. Në fakt në përcaktimin e tij,
Makiaveli nuk bënte gjë tjetër veçse i bënte jehonë një përcaktimi më të
hershëm të Aristotelit, i cili i cilësonte njerëzit në një nga traktatet e tij
si “kafshë politike”. Vlen të theksohet që qoftë bota e hershme antike,
Aristoteli apo qoftë dhe Makiaveli, kafshët për të përfaqësuar mjedisin politik
dhe sjelljet e politikanit nuk i zgjedhin nga kafshët shtëpiake por i referohen
botës së shtazëve të egër.Mesa duket perceptimi i politikanëve dhe politikës si
element force dhe ambient egërsie i shprehur dhe metaforikisht në figurat
prezantuese të kafshëve ka reflektuar qartazi sjelljet dhe ndjenjat që ka parë
njerëzimi tek politika. Edhe parabolat biblike me përfaqësimin e tyre të
shoqërisë njerëzore si kope e bindur ndaj Zotit, ku zakonisht besimtarët
nënkuptohen si “dele të bindura”, nuk arritën kurrë të ngrihen në nivel të
lartë të përfaqësimit si metaforë për të kuptuar ambientin politik, pasi
mjafton të kujtojmë parodinë e pushtetit totalitar, “Ferma e Kafshëve”(1946) të
Orwell-it, ku delet përfaqësojnë turmat lehtësisht të manipulueshme dhe kupton
menjëherë se personifikimet me kafshë shtëpiake jo shumë lehtë kanë “ngjitur”
në imagjinatën funksionale pozitive të njerëzimit për të përshkruar politikën.
Madje dhe kur ka patur personifikime të tilla siç ishte personifikimi nga qentë
i filozofisë idealiste të cinizmit në Greqinë e Lashtë që predikonte se qëllimi
i jetës ishte për të jetuar një jetë me virtyte në marrëveshje me natyrën që do
të thoshte refuzimi i të gjithave dëshirave tradicionale për pasuri , pushtet,
shëndet dhe famë dhe duke jetuar një jetë të thjeshtë larg të mirave materiale,
ky personifikim u zgjodh jo për të përfaqësuar virtytet dhe cilësitë e një prej
miqve më fisnikë të njeriut por për të ofenduar pasuesit e kësaj filozofie për
mënyrën e jetesës që kishin zgjedhur.
Mobilizimi
urban dhe ndryshimet shoqërore që ndodhën nga mesi i shekullit të XIX në
shoqëritë evropiane me reformat elektorale dhe krijimin e partive të mirëfillta
politike e rritën rolin përfaqësues të popullsisë dhe sollën ndryshim dhe në
perceptimin e ambientit politik, ku politika dhe politikanët në kohët e sotme
nuk simbolizohen më drejtë për së drejtë nga kafshët si në shekujt e mëparshëm
por gjithsesi elementë të etiketimit të filozofive politike me origjinë nga
bota shtazore akoma mund të gjenden. Një e tillë është filozofia e cinizmit të
ditëve tona i cili nuk përfaqëson më cinizmin klasik, por është një variant i negativizmit
dhe mosbesimit të përgjithshëm ndaj integritetit dhe motiveve të njerëzve të
tjerë. Në politikë e gjen të shprehur më shumë në situatat e sikletshme për
politikanët, kur argumentet dhe tezat e tyre për zgjidhjen e problemeve madhore
kanë shterur dhe e vetmja “barkë shpëtimi” është mobilizimi i militantëve dhe
ideve “kamikaze” nëpërmjet fakteve anësore dhe shpesh herë tërësisht jo të
vërteta për t’i kaluar këto situata të vështira dhe për ti shpëtuar
llogaridhënies para popullit dhe elektoratit të vet. Ai është pjesë përbërëse e
sistemeve politike të fshehtë dhe jo transparent,nxitës i populizmit të
panevojshëm i cili largon logjikën nga problemet e shtruara dhe eliminon
kompromisin një nga elementët më të çmuar të demokracive liberale. Shumëkush e ka
të qartë tashmë se kur kritikoheshin sistemet politike totalitariste për
respektimin e të drejtave dhe lirive të njeriut dhe ato mbroheshin duke u
kujtuar shteteve të tjera si p.sh Gjermanisë të kaluarën e vet totalitariste, e
bënin këtë për tu shmangur kështu nga argumenti kryesor që ishte ai represionit
të qytetarëve të vet, duke mos dhënë përgjigje para komunitetit ndërkombëtar
për këtë represion dhe duke mëshuar fort tek parimi i mosndërhyrjes në “punët e
brendshme” dhe parimi i sovranitetit.
Për
hir të së vërtetës ky lloj cinizmi politik nuk ekziston më në Shqipëri në të
tilla përmasa por gjurmë të tij të rrënjosura në kulturën politike shqiptare
mund të gjenden ende. Edhe pse Shqipëria po përpiqet të ndërtojë një demokraci
liberale të qëndrueshme të respektimit të institucioneve për më se 20 vjet,
qytetarët shqiptarë janë bombarduar me “fakte” dhe akuza të drejtë për së
drejta për personazhe dhe veprime politike të cilat janë etiketuar si pengesë
për integrimin e vendit. Në fakt shpesh herë këto akuza kanë rezultuar “flluska
sapuni” dhe koha e ka treguar se thjesht udhëheqësit politikë shqiptarë kanë
dashur të fitojnë kohë për vete të tyre për të qëndruar në pushtet, kohë që ka
rezultuar fatale për rrugëtimin e Shqipërisë drejt strukturave Euro-Atlantike.
Për fat të keq kjo sjellje e papërgjeshme e politikës shqiptare vazhdon akoma
të mbizotërojë qoftë dhe në pragun e një problemi madhor siç është liberalizim
i vizave, pasi prej shumë vetash besohej se pas pranimit të Shqipërisë në NATO
klasa politike shqiptare do maturohej dhe do fillonte të konkurronte për ide
dhe rrugë që do ta sillnin Shqipërinë sa më shpejt anëtare të B.E dhe jo se
kush bën deklarata më cinike dhe boshe kundër njëra-tjetrës. Cinizmi politik
është bërë lakmuesi që provon besnikërinë e politikanëve ndaj udhëheqësve të
tyre, duke krijuar një mjedis politik të ndotur nga gjuha e urrejtjes dhe
demagogjia ndaj kundërshtarit çka e bën të papërshtatshme për tu mbjellë pema e
kompromisit që do të çlironte energjitë pozitive të shqiptarëve për një afrim
dhe integrim të plotë në familjen evropiane. Filozofi i lashtë cinik Diogjenit,
i atribuohet shprehja se “qentë e tjerë kafshojnë armiqtë e tyre, kurse unë
kafshoj miqtë e mi për ti shpëtuar nga e keqja”, duke nënkuptuar “kafshimin” si
kritikë e dobishme për mbrojtjen e përsosjes morale të tyre, ndërsa politikanët
e sotëm shqiptarë do mbahen mend si njerëzit që “kafshonin” më së shumti mes
llojit të tyre dhe kurrë nuk mbaronin punë në kohë, për të mos folur për
përsosje morale që mjerisht nuk bëhet fjalë.
No comments:
Post a Comment