Hesapet dhe kasapët

   

Fjala "hesap" vjen nga fjala arabe "hasaba", që do të thotë të bësh llogari. Prej gjuhës arabe ajo ka hyrë në gjuhën turke dhe prej andej në pothuajse të gjitha gjuhët e Ballkanit. Në të gjitha këto gjuhë gjenden dhe metaforat si "larje hesapesh" apo "hesapet e mira bëjnë miq të mirë". Kur kanë ngatërruar hesapet me njëri-tjetrin popujt ballkanikë, në shesh kanë dalë kasapët për t‘i zgjidhur ato. Edhe fjala kasap vjen nga arabishtja prej foljes "qassaba" e, prej saj në turqisht dhe gjuhët e tjera të Ballkanit. Do të thotë ‘të presësh mish”. Natyrisht, rruga nga llogaritë dhe matjet e deri te të prerit mish është e gjatë,por e mjaftueshme për të treguar historitë e nacionalizmave dhe fillesat e shteteve ballkanik.

    Kasapi i fundit i Ballkanit ishte Sllobodan Milosheviçi, njeriu që vdiq në Hagë, i papenduar për ç‘kishte bërë, por duke këmbëngulur deri në fund se kish vepruar më të mirën e kombit të tij (natyrisht, edhe për të keqen e kombeve të tjera). Gjithsesi, ai nuk ishte kasapi i vetëm i Ballkanit, madje i identifikuar si i tillë nuk mund të sjellë më rrezik, pasi vepra e tij (edhe pse pas vdekjes) u dënua nga Tribunali i Hagës.Para tij ka pasur dhe kasapë të tjerë, të cilët akoma vazhdojnë të fshihen në tiset e historisë dhe ndonjëherë kanë marrë dhe dozat e adhurimit të heroit. Një prej tyre është dhe Napoelon Zerva, organizatori dhe përgjegjësi kryesor për masakrën ndaj popullsisë shqiptare çame në vitin 1945. I identifikuar katër vite më vonë si bashkëpunëtor me gjermanët, Departamenti Amerikan i Shtetit vendosi veton për të mos e lejuar të merrte pjesë në qeverinë greke. Gjithsesi, ky hap nuk ishte i mjaftueshëm për ta vënë në bankën e të akuzuarve, pasi kontributi i tij, veçanërisht ndaj viktimave të tij popullsisë çame u quajt shumë më i vlefshëm se marrëveshjet që kishte bërë me oficerët e Rajhut për të mos goditur trupat gjermane. Statuja e tij qëndron krenare në qytetin e Janinës, duke u bërë akoma sfidë e të shpërngulurve çamë që janë në Shqipëri e që nuk mund të vendosin dot asnjë tufë me lule në varret e të parëve të tyre.

   Me sa duket i "vlefshëm" vazhdon të quhet kontributi i tij dhe për qeveritë shqiptare, pasi deri më sot, asnjë Kryeministër shqiptar në bisedimet me palën greke nuk e ka përmendur për të keq këtë kasap ballkanik, dhe për më tepër, asnjëherë nuk ka marrë seriozisht për të vendosur në tavolinën e bisedimeve hesapet e pazgjidhura me Greqinë.Pala shqiptare, në 97 vjet shtet, gjithmonë ka dëshiruar marrëdhënie të mira e të sinqerta dhe shumë herë, me një kompleks inferioriteti të trashëguar, ka bërë edhe kompromise në dëm të saj. Ndërsa pala greke gjithmonë ka insistuar në kërkesat e saj. Ajo që të shqetëson nuk është pamundësia për t‘iu përgjigjur politikës konstante greke ndaj Shqipërisë, por mungesa e dëshirës për ta bërë një gjë të tillë nga pothuajse të gjitha autoritetet shqiptare të pas viteve ‘90, e fshehur kjo me petkun e "rrugës së integrimit", sesa "nacionalizmit të verbër", sikurse përshkruhen shpeshherë problemet e pazgjidhura të shqiptarëve me Greqinë.

   Por a është çështja çame vetëm një pasion nacionalist i shqiptarëve apo një çështje evropiane e mohimit të pronësisë dhe si rrjedhojë edhe të një prej të drejtave themelore të njeriut? Përse nuk prezantohet si e tillë para kancelarive të Evropës nga ana e shtetit shqiptar, por heshtet në mënyrë totale duke ruajtur në këtë mënyrë "lukun" demokratik të Greqisë? Një krahasim me shtetin shqiptar të kohës së Mbretërisë tregon se monarkia shqiptare është sjellë më me dinjitet, edhe pse në kushte ekonomike e politike shumë më të disfavorshme sesa të shtetit të sotëm shqiptar. A është Traktati i Miqësisë, i nënshkruar me Greqinë më 1996, baza më e mirë ligjore për të zgjidhur problemet apo është një labirinth juridik për t‘i varrosur njëherë e përgjithmonë ato? Përse propagandohet me të madhe si themeli i zgjidhjes së problemeve, kur në fakt komisionet e tij të përbashkëta as që janë mbledhur ndonjëherë për të diskutuar mbi këto çështje? A duhet ta "varrosim" çështjen çame në emër të integrimit, siç pretendohet dhe të hyjmë kështu në Mbretërinë e Shtetit të së Drejtës (Bashkimi Evropian) duke u bërë bashkëfajtorë në një padrejtësi të madhe?Rivendosja e së drejtës përbën një nga motivet kryesore të tragjedisë klasike greke, ku heronjtë nuk gjejnë prehje derisa ajo të rivendoset.

   Hiri i djegur i Trojës dhe dhuna e ushtruar ndaj banorëve të saj u bënë makthi i pashembullt i gjithë shoqërisë klasike greke, e cila pati kurajën ta dëshmojë në monumente të pashembullta të fjalës së shkruar, siç ishin tragjeditë. Djegia e Çamërisë dhe dhuna e pashembullt e ushtruar ndaj banorëve të saj duhet të bëhet "Troja moderne‘ e shoqërisë së sotme greke, në mënyrë që të vdekurit në Çamëri, të gjallët që nuk mund t‘i shohin varret e të parëve, dhe Shqipëria e Greqia si vende fqinje, të gjejnë qetësi.