Shtatëdhjetë
vjet më parë, në të premten e zezë të 7 Prillit 1939, Shqipëria u sulmua në
mënyrën më të pabesë nga Italia Fashiste, një vend i cili sipas marrëveshjes së
pranimit të Shqipërisë në Lidhjen e Kombeve më 1921 (pararendëses së OKB së
sotme) ishte vendi garant për pavarësinë e Shqipërisë.
Si rezultat, Shqipëria
humbi pavarësinë e saj dhe nëpërmjet një akti djallëzor të quajtur
"Bashkim Personal" vetëm pesë ditë më vonë u bë një apendiks i
Mbretërisë Italiane.
Bashkimi
i kurorave të Shqipërisë dhe Italisë asnjëherë nuk u mor parasysh seriozisht,
dhe në literaturën e së drejtës ndërkombëtare zë shembullin e një bashkimi
fals.Shqipëria ishte një nga viktimat e para të të ashtuquajturit rendit të ri
fashist dhe konfigurimit të hartës gjeopolitike që fuqitë e boshtit dëshironin
t‘i jepnin botës. Pushtimi i saj nuk solli kundërshtime të ashpra diplomatike.
Kryeministri anglez, Charmberlen, u shpreh në Dhomën e Komunëve se "Anglia
nuk kishte interesa në Shqipëri" dhe shkoi ta kalonte fundjavën për
peshkim. Po kështu, edhe fuqitë e tjera të mëdha e njohën pushtimin fashist, me
përjashtim të SHBA, Turqisë dhe Egjiptit, shtete që vazhduan të mbajnë hapur
ambasadat e vjetra të shtetit shqiptar dhe nuk e njohën shtetin e ri kuisling
shqiptar, të përfaqësuar nga mëkëmbësi i mbretit të Italisë, Jakomoni, dhe
kryeministri shqiptar, Shevqet Vërlaci.
Mund
të imagjinohet sa i madh ishte zhgënjimi i nacionalistëve shqiptarë, të cilët
disa muaj më vonë panë se agresioni ndaj një vendi tjetër siç ishte Polonia, do
të sillte reagim të fortë diplomatik dhe akoma më tepër të futeshin në luftë
kundër Boshtit ato fuqi që e kishin braktisur Shqipërinë në fatin e vet.
Principet e Konferencës së Paqes dhe së Lidhjes së Kombeve u shkelën me të dyja
këmbët në rastin e Shqipërisë dhe u respektuan tërësisht në rastin e Polonisë.
Barazia midis shteteve që ishte një nga parimet bazë të themelimit të Lidhjes
së Kombeve, rezultoi të ishte më tepër një qëndrim retorik, dhe se nuk
përfaqësonte aspak një vullnet të fortë politik.Dhjetë vjet më vonë, më 4 prill
1949, në Uashington, fuqitë e mëdha dhe vendet demokratike të dala nga Lufta e
Dytë Botërore do të themelonin traktatin e Atlantikut të Veriut ose NATO-n, një
organizatë ushtarake demokratike, e cila merrte përsipër mbrojtjen e çdo shteti
pjesëmarrës të Aleancës.
Karta
themeluese e OKB-së, e miratuar 4 vjet më parë, tashmë kishte një instrument
mbrojtës për ato shtete që aderonin në NATO ndaj agresioneve të paprincipta,
sikurse kishte qenë ai ndaj Shqipërisë në vitin 1939.Për ironi të fatit,
Shqipëria, një nga viktimat e para të agresionit fashist, nuk ishte në mbledhjen
themeluese, pasi ai agresion jo vetëm që i kish shkaktuar mosekzistencën si
shtet i pavarur, por i kishte ndryshuar edhe rrjedhën e historisë. Vetëm dy
vjet më vonë se pushtimi do të themelohej PKSH, dhe komunistët shqiptarë, nga
një realitet pothuajse i papërfillshëm para pushtimit në politikën shqiptare,
do të shndërroheshin në një nga faktorët vendimtarë në Shqipërinë e pasluftës.
Me
papërgjegjësinë historike që i karakterizoi gjatë gjithë sundimit të
pamoralshëm të tyre, komunistët do të vendosnin gjithmonë në plan të parë fatet
e atdheut të madh proletar dhe të ashtuquajturit "revolucion botëror"
dhe pastaj ato të atdheut të mirëfilltë të shqiptarëve. Kështu, shumë shpejt,
ata do ta shihnin veten pjesë e një konflikti sikurse ishte lufta civile greke
1946-1949, ku Shqipëria jo vetëm që nuk do të kishte asnjë përfitim, por në
kuadrin e rikonfigurimit të hartës së Ballkanit, nëse komunistët grekë do të
fitonin, mund t‘i cenoheshin dhe territore. Aderimi i mëvonshëm i Shqipërisë në
Traktatin e Varshavës do të ishte aventura e radhës, ku sërish fatet e vendit
do ishin të rrezikuara në krizën shqiptare-sovjetike të vitit 1960. Rreziku i
ndërhyrjes ushtarake nga forcat e Traktatit, për të shpëtuar "revolucionin
botëror", do të qëndronte për një kohë të gjatë si shpata e Demokleut mbi
fatin e Shqipërisë dhe pavarësisë kombëtare të saj.
Retorika
boshe e diktatorit komunist se Shqipëria mund të përballonte një "sulm në
të njëjtën kohë nga të dyja aleancat" ishte përrallë për konsum të
brendshëm politik. Shqipëria, ashtu si dhe në vitin 1939, nuk i kishte as
forcat dhe as mundësitë për të përballuar një agresion dhe përveç sakrifikimit
të të gjithë "popullit ushtar" nuk do të sillte asnjë gjë të re për
fatin e saj. Do të duheshin vitet ‘90 për të ndryshuar dhe konceptin në
strategjinë kombëtare të Shqipërisë. Partneriteti për Paqe me NATO-n hapi një
horizont të ri. Parimi bazë i Aleancës, ai i sigurimit kolektiv ku çdo shtet
kontribuon në ruajtjen e paqes dhe stabilitetit të shteteve të tjera aleate, i
përshtatet më mirë vendeve të vogla si Shqipëria. Lufta e Kosovës dhe ndërhyrja
e NATO-s në ish-Jugosllavi tregoi shumë qartë se Serbia, edhe pse ishte në
gjendje lufte me Shqipërinë, nuk guxoi fillimin e një fushate ushtarake ashtu
siç pat bërë në fillimet e shekullit.
Gjashtëdhjetë
vjet më vonë themelimit të NATO-s, flamuri i Shqipërisë do të ngrihej krenar
përkrah flamujve të tjerë të Aleancës në Samitin përkujtimor të saj. Shqipëria
tashmë është vend anëtar i NATO-s, por si mund të përkthehet ky fakt historik
në strategjinë kombëtare të shqiptarëve? Ballkani është një vend që ka prodhuar
vazhdimisht konflikte dhe shqiptarët duhet të jenë të gatshëm për të përballuar
çdo rivendikim ndaj tyre në të ardhmen. Konflikti greko-turk në Qipro tregon se
edhe mes vendeve të Aleancës mund të ketë konflikte të ngrira. Nesër në Aleancë
mund të trokasë dhe të pranohet dhe Serbia dhe ruajtja e status quo-së në
Mitrovicë mund të ushqejë një konflikt të padëshiruar.
Elita
politike shqiptare në Ballkan duhet të ndërtojë sa më shpejtë platformën e
strategjisë kombëtare të bazuar në principet e Aleancës dhe ashtu si Greqia
kontribuoi në futjen e Qipros në Bashkimin Evropian, duke e bërë problemin
qipriot pjesë të sigurisë evropiane, ashtu dhe Shqipëria duhet të kontribuojë
në integrimin e Kosovës dhe komuniteteve të tjera shqiptare në rajon në NATO
dhe BE. Shekulli i ri ka nisur mbarë për shqiptarët dhe ne duhet të dimë të
shfrytëzojmë shanset historike.
No comments:
Post a Comment