Personazhit
kryesor të romanit “Shakaja” të Kunderës, Ludovikut, i kushton shumë shtrenjtë
një frazë që shkruan në një letër të tij dërguar një shoku, se “Optimizmi është
opium për popullin”, pasi menjëherë pas denoncimit të kësaj fraze nga një miku
i tij, ai përjashtohet nga universiteti dhe dërgohet në një kamp pune për t’u
“riedukuar”.
Fraza ishte një parodi e citatit të njohur të Marksit, se “Feja
është opium për popullin” dhe vinte në lojë entuziazmin komunist të ndryshimit
të situatës kulturore dhe ekonomike në Çekinë e viteve ’50. Romani “Shakaja”
konsiderohet një pasqyrë e totalitarizmit komunist në Çekosllovakinë e asaj
kohe dhe për momentin dhe kohën kur u botua, u konsiderua një risi e veçantë,
pasi prezantonte në Perëndim se ç’ndodhte mbrapa Perdes së Hekurt.
Mirëpo
për këdo shqiptar në moshë madhore që e lexon romanin pasi ka përjetuar
eksperimentin e komunizmit shqiptar apo dhe të ri në moshë, pas zbulimit dhe
hapjes së arkivave, arrin të kuptojë se persekutimi i Ludovikut dhe atmosfera
mbytëse e Çekisë së viteve ’50–’60 që përshkruan Kundera është shumë herë më e
butë në krahasim me represionin dhe shtypjen, egërsinë dhe dhunën e ushtruar në
Shqipëri. Në roman nuk gjen skena të kampeve të të burgosurve ku ata punojnë
dhe shfrytëzohen në mënyrë çnjerëzore, as përshkrime të qelive si ato të Burrelit
dhe Spaçit, vende dhe situata që e kanë bërë të veçantë Shqipërinë në hartën e
komunizmit totalitar, duke na konsideruar me të drejtë si rast i veçantë në
Europë.
Ndaj,
duke pasur këtë lloj eksperience në shpinë dhe ndërgjegjen tonë si shoqëri, sa herë
që ndihemi përballë ish të përndjekurve politikë, duhet të ndihemi shumë keq
dhe si të paplotësuar, që edhe pas 23 vjetësh hallet dhe problemet e kësaj
shtrese të shoqërisë ende nuk janë zgjidhur. Nuk dëshiroj që të trajtoj
aspektin e jehonës dhe impaktit në politikën e përditshme që ka përkrahja e
kësaj shtrese shoqërore, por dëshiroj që ta shikoj në aspektin njerëzor si një
thirrje për pak më tepër humanizëm të munguar në shoqërinë tonë. Në këtë ikje e
arratisje të shpejtë tonën nga e kaluara, duke u munduar të shikojmë nga e
ardhmja, kemi harruar se ç’trauma dhe vështirësi ka lënë pas një nga regjimet
më shtypëse në Europë dhe ish të burgosurit politikë janë një nga ata shtresa
të popullsisë që i kanë ndier më shumë se askush tjetër në lëkurë këto keqtrajtime
dhe trauma fizike e shpirtërore.
Dekomunistikimi
i pretenduar se është realizuar tashmë që në fillimin e viteve ’90 në Shqipëri
nuk mund të konsiderohet proces i mbyllur, përderisa ende nga ana morale nuk ka
një ligj lustracioni që të bëjë të mundur mospërfshirjen në politikë dhe në
jetën publike të vendit të ish-persekutorëve të djeshëm dhe, nga ana materiale,
viktimat ende nuk janë dëmshpërblyer në bazë të ligjeve të miratuara nga
Parlamenti shqiptar. Për këtë arsye duhet përshëndetur shumë fort iniciativa
qeveritare për të filluar dhe paguar këstet e dëmshpërblimit të ish të
përndjekurve politikë, pasi me këtë akt dëshmohet se çështja ka filluar të
merret seriozisht dhe se shumë shpejt do të ketë një zgjidhje, e cila nuk duhet
parë aspak si një rëndim i buxhetit të shtetit dhe nënvlerësim ndaj shtresave
të tjera shoqërore.
Ne
si qytetarë duket se i përjetojmë shumë fort emocionalisht epokat ku jetojmë,
pasi gjithandej nëpër vend mund të dëgjosh fjalorin e integrimit dhe paradigmat
e zhvillimit dhe perspektivës ekonomike të Shqipërisë, por gjen pak ose aspak
ekonomi të vërtetë të zbatuar dhe imponuese për planet e zhvillimit. Me pak
fjalë, shoqëria shqiptare, kur flet e vepron, vazhdon të jetë ende e sëmurë nga
sindroma e viteve ’90, e bërjes së “hesapeve pa hanxhinë” si thotë populli,
pasi në situatën e krijuar tashmë në vend, për çdo njeri është e qartë se
qeveria nuk është në ditët e saj më të mira nga ana financiare, por mbi të
gjitha zgjidhja e këtij problemi të trashëguar është një sfidë morale që shteti
shqiptar duhet ta zgjidhë me ish-viktimat e tij. Ekzistenca e një ligji sa më
plotësues, përfitues dhe integrues të kësaj shtrese në shoqërinë shqiptare,
është një dokument i mirë prej nga duhet vazhduar për ta zgjidhur problemin,
pasi një shoqëri që nuk i zgjidh problemet me të shkuarën, as nuk mund të
flitet që të progresojë në të ardhmen.
Gazeta Shqip 9.04.2014
No comments:
Post a Comment