Në këtë 100 vjetor të pavarësisë, kur dëshiron të
shikosh si në një film pa zë, tërë rrugëtimin e kombit tonë në shekuj, të vjen në mendje rrufeshëm një mendim. A kemi
qenë ne të privilegjuar nga historia apo fati historik ka luajtur në mënyrë
tragjike me ne? Sigurisht që pyetja nuk është e lehtë pasi përmban në të një
tharm të madh të zhvillimit tonë social-historik, por duke hedhur vështrimet në
disa etapa kryesore të saj mund të arrijmë në disa përfundime.
Së pari ne jemi një vend i vogël e me popullsi të
madhe por këndej në këto truaj kanë kaluar të gjitha qytetërimet që kanë lënë
gjurmë të pashlyeshme në formimin tonë kulturor. Ne jemi me fat që kemi një
qytet antik si Butrinti ku poeti romak Virgjili vendos ngjarjet e poemës së tij
të famshme “Eneida”e një qytet tjetër antik si Apolonia ku Oktavian Augusti
kreu studimet por në të njëjtën kohë ndihemi dhe fatkeq që nga gjithë
qytetërimi ilir nuk kemi gjetur ende një pjesë të shkruar në gjuhën ilire që do
të na ndihmonte shumë për të hedhur dritë në trinomin ilir-arbër-shqiptar. Pushtimet
e shumta nuk lanë në këmbë asnjë tempull ilir dhe në mënyrë të çuditshme një
nga truajt më të vjetër të qytetërimit botëror si është Shqipëria, “flet” tashmë vetëm me monumente kulturore por
jo me vepra të shkruara në gjuhën tonë.
Në shekullin e XV , shqiptarët me prijësin e tyre
Skënderbeun shkruan një nga epopetë më të rëndësishme në historinë e Evropës
duke u bërë mbrojtësit dhe parzmorja e saj ndaj pushtimit otoman, por ndërsa
vendet e tjera që nuk ranë nën këtë pushtim u zhvilluan , ne për fat të keq u
krodhëm në natën osmane. Qëndresën tonë heroike e paguam shumë shtrenjtë , me
shkëputjen e dhunshme nga Evropa dhe humbjen e shansit historik për të marrë
pjesë në të gjitha lëvizjet kulturore të kontinentit. Lavdia dhe shkëlqimi i
trimërisë shqiptare u shpërndanë kudo nëpër botë por shanset e humbura historike
për të qenë pjesë e Evropës na e vështirësuan shumë rrugëtimin tonë drejt pavarësisë
e një zhvillimi kulturor të qëndrueshëm.
Në vitet kur agimi i pavarësisë trokiti në
dritaret tona dhe ne hapëm kanatat të shijojmë qiellin e pastër të lirisë, një
vendim absurd la jashtë kufijve tanë tokësorë më shumë se gjysmën e kombit. Gëzimit
të natyrshëm se Shqipëria po bëhej iu shtua natyrshëm hidhërimi se Kosova dhe
viset shqiptare po vuanin. Evropa na nderoi duke na lejuar si pak kombe të
tjerë që flamurin zyrtar të shtetit tonë të kishim shqiponjën dykrenore por një
kre të saj na e la jashtë që të vajtonte. Për një kohë shumë të gjatë kjo mbeti
pengu dhe brenga jonë sepse jo vetëm trupi jonë kombëtar u mpak por humbëm dhe
komunikimin shpirtëror me njëri-tjetrin në vitet e trishta të Luftës së Ftohtë.
Sot Shqipëria dhe Kosova të dyja aspirojnë të
bëhen anëtare të Bashkimit Evropian dhe duket se me këtë rrugëtim të tyre sikur
po plotësohen dhe aspiratat shumë shekullore të etnisë sonë. Sot ne po shijojmë
lirinë e vërtetë politike që shumë shpejt do ti japë frytet e saj por nëse duam
ti përgjigjemi pyetjes që shtruam në fillim mund të themi se asaj i shkon për
shtat si përgjigje vargjet e poetit Xhevahir Spahiu:
Tehut të shpatës kemi ecur rrufe
pastaj shpata ka ecur mbi ne.
No comments:
Post a Comment