Pështjellimi anakronik “nacionalist”i Himarës

Një nga shijet më të hidhura që mund të kenë lenë zgjedhjet lokale të 18 Shkurtit, ishte vallja dropullite e hequr nga kryetari i porsazgjedhur i bashkise së Himarës për të festuar fitoren e tij. Nuk ka asnjë gjë të keqe që një fitore elektorale të festohet me valle, madje të këndohet dhe këngë sepse në Ballkan jetojmë, atje ku sipas udhëtarëve anglezë të shekullit të XIX “gazi dhe hareja marrin jetë”. Vetëm ajo që do i linte pa mend këta udhëtarë po të kishin mundësi ta vizitonin Himarën në ditët e sotme dhe neve aktualisht na lë një shije të keqe estetike, do të ishte fustanella e shkurtër e valltarëve me të cilët kryetari i porsazgjedhur pretendon se është një kombësi. Po kështu do të habiteshin që polifonia e vjetër dhe e mrekullueshme “pirrike” nuk shoqëronte “fitoren”,por në vend të saj ishte melodia e sazeve dhe dajreve të ahengjeve feudale që ata mund ti kishin dëgjuar në oborret e Ali Pashë Tepelenës apo bejlerëve gjirokastrite kur kishin bujtur në to.

Megjithatë udhëtarëve anglezë mund t’u falet të habiten pasi si çdo udhëtarë që mund zgjohen pas një gjumi të gjatë ashtu si ne rrëfenjat biblike patjetër që do të mund të shohin ndryshime, por neve që për vite me radhë kemi toleruar dhe lejuar që fustanella labe të shkurtohet, që polifonia labe të mbytet, që flamuri ynë të mos valojë, që valët televizive të kanaleve tona të mos arrijnë në Himarë, që qytetarët shqiptarë të paguhen me pensione nga një shtet tjetër dhe të tjera ndodhira të çuditshme si këto, nuk duhet të habitemi pasi ky është imazhi që “kryetaruci” i zgjedhur i Himarës për të dytin mandat rresht kërkon të ndërtojë për bregun e detit. Të tëra veprimet e tij kanë qenë kronika e tensioneve të paralajmëruara dhe s’ka asnjë arsye që shteti dhe shoqëria shqiptare të kapej në befasi. Do të ishte hipokrizia e rrallës nëse shprehemi po nga na doli ky Bollano?     Qëllimi i tij dihej , dhe është i shpallur shumë herë në deklarata të ndryshme, ku ky zyrtar i shtetit shqiptar merr përsipër të zhbëjë atë çka të gjitha konventat ndërkombëtare e kanë sanksionuar në marrëdhëniet e shtetit tonë me shtetin fqinj. Ajo çka ka qenë vërtete e patolerueshme dhe mbetet pengu i gjithë shqiptarëve të përfshirë me dashje apo pa dashje në këtë shtrembërim monstruoz të kombësisë së tyre ka qenë sjellja prej Ponç Pilati e shtetit shqiptar që kurrë nuk ka ditur ti tregojë vendin këtij shkelësi të kushtetutës por përkundrazi ka vazhduar ta ledhatojë, duke hedhur kështu hije dyshimi mbi seriozitetin e vet për të përmbushur detyrat kushtetuese ndaj shtetasve të vet.

Një dush i ftohtë për të gjithë “evropianistët” tanë e “Evropës së nesërme pa kufij” është roli i shtetit grek , një shteti anëtar të Bashkimit Evropian dhe NATO-s , i cili në mënyrë të njëpasnjëshme dhe konsistente vazhdon të mëkojë kufomën e vdekur të “Megali Idesë”. Do të ishte një naivitet dhe marrje e vetes me të mirë nëse akoma vazhdojmë të besojmë se e gjithë zhurma nacionaliste për të ashtuquajturin “Vorio-Epir” është produkt i disa qarqeve nacionaliste greke dhe jo politikë zyrtare e shtetit
grek, pasi vizita më e fundit e zëvendësministrit të jashtëm grek jo vetëm që e vërteton këtë gjë por hedh dritë dhe për planet afatgjata të politikës greke në përgjithësi. Me insistimin për zgjedhjen e Bollanos si kryetar i “Omonias” në Shqipëri, shteti grek jo vetëm që po kërkon të luajë fort kartën e vjetër të nacionalizmave por dhe të ndërtojë politika të caktuara mbi bazën e tyre. Pajisja e disa qytetareve shqiptarë me karta homogjeniteti, në bazë të cilave ata mund të lëvizin lirshëm në Evropë si ti përkasin një kombësie të privilegjuar është një shkelje e hapur e konventave ndërkombëtare dhe nuk kontribuon aspak në imazhin evropianist të Greqisë.

Përqasja e moderne në mendimin politik evropian për sa i përket nacionalizmit është se tashmë ai i përket së kaluarës, dhe se në këtë shekull integrimesh dhe Globalizmi, nuk ka vend për modele të ngushta shtete-komb. E artikuluar nga goja e zyrtarëve grekë dhe e krahasuar me realitetin e aplikimit të saj nga politika greke në rajonin e Ballkanit, kjo sentencë i ngjan paradoksit të Zenonit. Në këtë rast “Akil Këmbëshpejti” janë kombet e tjera ballkanike të cilat tregojnë një shkallë më të lartë emancipimi duke lenë pas hijet e së kaluarës dhe duke parë përpara për të ndërtuar një të ardhme brenda Bashkimit Evropian , ndërsa “breshka” është politika e jashtme greke, e cila me realitete të deformuara dhe identitete të vjedhura kërkon ti integrojë disa popullsi periferike vetëm në bazë të kriterit fetar.

Mballomat e politikës greke të tipit Bollano nuk mund “andrrojnë” politikën e vjetër greke, duke e shitur si integrim, qëndrimet e tyre për sa i përket minoriteteve të sajuara . Greqia duhet të respektojë vendimet e Konferencës së Paqes në Paris më 1919 të cilët njohin vetëm 99 fshatra si minoritet grek në Shqipëri, ashtu si dhe në të njëjtën mënyrë ajo vazhdon të këmbëngule se Turqia nuk duhet të pretendojë se minoriteti “mysliman” në Trakë është minoritet turk pasi kështu është sanksionuar në Konferencën e Lozanës më 1923. Përderisa respektim i së drejtës ndërkombëtare mbetet një “merak” i Greqisë me të cilën po justifikon dhe mosnjohjen e republikës së Kosovës, atëherë të drejtën ndërkombëtare duhet ta respektojë dhe në marrëdhëniet me Shqipërinë.

Inkurajimi i individëve të caktuar për të cenuar territorin e një shteti tjetër duke mos i kundërshtuar kërkesat e tyre dhe akoma më keq duke i aprovuar në heshtje, nuk i shërbejnë stabilitetit ne rajon dhe për më keq krijojnë një precedent të keq për të gjithë grupet i individëve që fare bukur një ditë me diell mund të pretendojnë se i përkasin një grupi tjetër etnik. Integrimet e bazuara mbi baza etnike dhe fetare janë një reminishencë e vjetër modelin e të cilave bota e ka dënuar në Nuremberg dhe Hagë, dhe nëse Greqia nuk ka shkuar ende në ato tribunale për të dhënë llogari për spastrimin etnik të popullatës çame, kjo s’do të thotë se nuk do të shkojë kurrë aty. “E vërteta vonon, por s’harron” thotë një shprehje e vjetër popullore dhe Greqia si vendi i miteve dhe mençurisë popullore e di shumë mirë se brenda këtyre thënieve ka një vërtetësi të madhe.

Gërdeci - një histori e trishtë

Në vitin 1924 , dy udhëtare amerikanë që udhëtonin në Shqipërinë e veriut për të gjurmuar zanafillën e eposit të kreshnikëve, u vranë barbarisht në afërsi të Mamurrasit, një lokaliteti pothuajse i panjohur në Shqipërinë e asaj kohe. Emri i fshatit dhe i rrethinës përqark papritur filloi të bëhej i njohur. Shtypi i kohës kritikoi ashpër qeverinë që nuk mund të prodhonte stabilitet dhe akuzoi drejtë për së drejtë ministrin e brendshëm, mbretin e më vonshëm të shqiptarëve Ahmed Zogun për implikim në ngjarje. Pati zëra që këtë vrasje iu faturuan shërbimeve të fshehta të mbretërisë serbe-kroate-sllovene. Mesa duket endja folklorike e dy turistëve amerikanë në 2 dhjetëvjeçarët e parë të shekullit XX në malet e Shqipërisë së veriut kishte ngjallur xhelozinë e fqinjëve të nëmur dhe nga vetë Eposi i Kreshnikëve. Ngjarja u përjetësua dhe në romanin e mjerisht të pambaruar të Konicës “Doktor Gjilpëra zbulon rrënjët e tragjedisë së Mamurrasit”. Motive të ngjarjes u rikthyen serish në realitetin shqiptar në përmjet romanit të Kadaresë “Dosja H” duke zgjuar vëmendjen e shqiptarëve drejt katundthit të dikurshëm Mamurras që socializmi e kishte kthyer në një qyteze punëtorësh.

E bëmë gjithë këtë parantezë për të treguar sesa vështire është që emri i një vendthi apo toponimi të humbasë lidhjen me ngjarjen që godet të bëhet më e shënuara në rrjedhën e kohës për një vend. Një gjë e ngjashme do të ndoll dhe me Gërdecin , fshatin e vogël midis Tiranës dhe Durrësit që do të hyjë në histori dhe do të mbahet mend si vendi ku ndolli tragjedia më e madhe për sa i përket historisë së armatimit në Shqipëri.Shpërthimi i atyshëm ia kaloi dhe fantazisë së regjisoreve shqiptarë që trajtonin filma me tema nga rezistenca kundër fashistëve italianë gjatë luftës së dytë botërore. Natyrisht që ekspertiza akoma nuk e ka thënë fjalën e vet dhe të spekulosh për shkaqet e shpërthimit mund ti përngjajë një sinopsi të një romani fantastik-shkencor, por ajo që të lë një shije të keqe në gjithë këtë histori të dhimbshme janë reagimet sesi është u trajtua kjo ngjarje.

Reagimet e qeveritare ndaj shpërthimit vazhduan me të njëjtën trajtim skematik si te filmave të mëparshëm, ku një grusht burrash të mirë (kupto qeverinë) ishin përpjekur të bënin të pamundurën për të realizuar sa më transparent dhe me siguri të lartë çmontimin e municioneve në kuadër së hyrjes së Shqipërisë në NATO, por fati keq trokiti papritur dhe shkaktoi tragjedinë!

Kjo lloj mënyre të analizuarit të ngjarjes dhe shkaqeve që çuan aty nuk i bën mirë asnjërit, nuk shkarkon asnjërin nga përgjegjësia dhe aq më tepër nuk mund të pretendohet se e meriton opinioni publik shqiptar i shekullit të XXI.

As në ngjarjen e Mamurrasit i cila dëmtoi rëndë imazhin e Shqipërisë së asaj kohe nuk pati një trajtim të tillë skematik, atëherë kur shteti shqiptar ishte akoma në pelena.

Ngjarja e rëndë tregon sesi të ashtuquajturat reforma të ndërmarra në kuadër të sigurisë kombëtare, në të vërtetë nuk kanë qenë reforma por më tepër mballoma në kuvertën e grisur të rrëzimit të shtetit më 1997. Tronditja më e vogël në aparatin e sigurisë jo vetëm që nuk evitohet lehtë por shkakton rrathë centrikë si guri i hedhur në liqen.

Në fakt e tërë historia e Gërdecit më tepër se historia e trishtë e një shteti që kërkon të modernizohet për të hyrë në mekanizmat euro-atlantikë duke shkatërruar armatimet e vjetra dhe të dëmshme për popullatën, është saga e një elite politike të kalbur që suksesin e vet e garanton me një martesë të shpifur me një klasë pseudo-biznesmenësh, me një të kaluar të dyshimtë dhe informale. Kjo simbiozë e rrezikshme është kryqi që i është vënë në krah Shqipërisë për ta ngritur në këta 17 vjet dhe ka bërë që integrimi i saj në Evropë ti ngjajë një Golgote të dhimbshme.

Nëse imazhi i Shqipërisë në vitet 20’ mund të prishej lehtë nga një grup burrash që pjesërisht të influencuar nga tradita e tyre e të jetuarit në anarki në malësitë shqiptare, apo pjesërisht të shtyrë nga varfëria (raste të tilla gjejmë dhe sot,vrasja e qytetarit anglez ne Lezhe), imazhi i Shqipërisë në shekullin e XXI nuk mund të lejohet më të përbaltet nga grykësia dhe pangopësia e një grushti burrash që rasti ti sjell të drejtojnë dikastere të rëndësishëm të shtetit. Fill pas ngjarjes së Mamurrasit qeveria e asaj kohe ndërmori aksionin e madh për çarmatimin e popullsisë dhe vendosjen e rregullit në Shqipëri. I tillë duhet të jetë dhe reagimi i qeverisë së sotme me çarmatimin e strukturave korruptive që mundësojnë ngjarje të tilla të dhimbshme deri në humbjen e jetëve te njerëzve.

Përtej llogarive të ndryshme elektorale, mbrojtjes së personave të ndryshëm duhet të sundoj arsyeja e ligjit për të dhënë drejtësi dhe për të çuar para gjyqit fajtorët e vërtetë kushdo qofshin ata. Ky është misioni për të cilin kjo mazhorancë pretendon se ka ardhur në pushtet dhe reagimi ndaj kësaj ngjarje do të jetë guri i provës për besimin që kjo mazhorancë kërkon ta fitojë sërish dhe për zgjedhjet e ardhshme.

Historia e Pinokut që i rritet hunda sa herë që gënjente nuk do të ishte e përshtatshme për qeverinë në këtë rast, sepse nëse sot lexojmë me endje librin e Bernd J. Fischer “Mbreti Zog dhe përpjekja për stabilitet në Shqipëri”,brezat e ardhshëm do të lexojnë me trishtim librin “Qeveria Berisha dhe përpjeka për të fshehur krimin”.