Kryetari
M. Motta: Para se të kërkoj leje t'i flas Asamblesë, Folësi i fundit Imzot Fan
Noli, i pari delegat i Shqipërisë, mar nderin ta përshëndosh si kryeministër
dhe kryetar të qeverisë shqiptare. Shqipëria si dhe Svicra, është një shtet i
vogël, dhe përfitoj nga khjo rasje të shtoj se tërë shtetet anëtarë të Lidhjes
së Kombeve janë të njëshmë para ligjit. (Duartrokitje).Imzot Fan S. Noli
(Shqipëria). Duke Rishikuar punën që ka mbaruar Lidhja e Kombeve në këto pesë
vjetët e jetës së sajë, kam frikë se edhe unë i nxehti paqedashës do t'i ngrehë
duart përpjetë në dëshpërim dhe do të thresë: "Më mirë të kemi luftë se sa
fjalë të mërzitshme për paqe". Ç'kemi bërë për paqe? Ç'po bëjmë tani në
këtë Asamble? Ajo që është bërë në të pesë vjetët Çlodhet në paqe, në paqe të
përjetshme e kyçur në dosjet e vjetra të sekretariatit dhe ruhet me kujdes prej
atijë të mirit gentleman, Sekretarit të Përgjithshëm të Lidhjes së Kombeve.
Është e vërtetë se lidhja ka bërë disa shërbime të vogëla për paqën
përgjithësisht, dhe veçanërisht e shpëtoi Shqipërinë prej copëtimit, duke
shiguruar kështu paqe dhe urdhër në Ballkan.Si e dini Shqipëria ishte një kaçkë
e fortë për të thyer dhe m'e rëndë për ta ndarë, kështu që Lidhja e Kombeve me
mençuri vendosi të mbetet atje ku është të njomet lirisht në detin Adriatik. Po
thuamëni zoti Sekretar i Përgjithshëm përse refuzoni t'i jepni Shqipërisë një
hua me të cilën të mund të ngrihet në këmbë? Tuntni kokën? Shumë thoni?
Mirë do të zbres me
elegancë në shumën e matur prej 200.000.000 frangash. Tundni kokën? Ahere jam
gati të hyj në marëveshje për një shumë më të vogël, thuaj 100.000.000 franga.
Kërkoj ndjesë. Doni të thuani që nuk më takuat kurrë në jetën tuaj dhe që nuk
do të muntni të më huani një dhjetësh? Ahere merrni kërkesën t'ime për një hua
dhe verreni në dosjet e vdekura të Sekretariatit dhe kyçeni mirë, po mbyteni
sigurisht para se ta varosni në nekropolin t'uaj se munt të ngjallet prej të
vdekunëve.Nofta Sekretari i Përgjithshëm kish në mend të thotë që nuk kish
dëshoron të hyjë në marveshje për hua me një guvernë kryengritëse, pa një
parlament si atë që kryesohet prek të përunjurit prift. Po e dini se ç'është
parlamenti? Pa fjalë e dini. Po do të kuptohet më mirë kur tju yjem, se çmendoj
për të. Parlamenti është një sallë ku mblidhen politikanë pa shport që bënë
prova operate në trupin e gjallë të racës së vetë. Një sallë plotë me gaz të
helmuar. Gazi mbytës, gazi që sjell lot, qeshje tangoje dhe gjithë gazet e
tjerë me të cilët u lëftua luft e fundit që t'u jepte fund tërë luftrave dhe të
vendoste paqë, paqen për të cilën bëjmë fjalë.Po, e që shkelni këmbë, jemi gati
të bëhmë zgjedhje të ra, dhe ta bthresim atë plagë, atë fatkeqësi të madhe, atë
superticje të mallkuar parlamentin pas dy ose tre vjetësh qeverimi atëror. Do
të kini mirësinë atëherë zoti Sekretar i Përgjithshëm, pas tre vjetësh të më
jepni huan prej 400 000 000 frangash të cilën m'u zotuat disa minuta më parë?
Thuani "jo"? Përse? E dinja.Ahere, mirë, le të flasim për paqe. Më
duket se nuk lemi asgjë më të keqe se sa të bëjmë këtë. Thom "Më
duket" se dua që të gjithë juve të dini që kam qenë shumë vjet në Amerikë,
në Boston, një qytet diku në Irrlandë plot me 0' Connors dhe 0' connelis dshe
fitzgeralds. Të gjithë folës të mirë, folës fort të mirë, të cilët bashkë me Irrlandezë
të tjerë prej qytetesh të tjerë të Irrlandës bëjnë të tërë të folurit në
fushata elektorale t'Amerikës. Do të dëshironja që sivëllezërit e nderuar të
Republikës Irrlandeze të kishin sjellë këtu ca nga këta folës trima të flisnin
e të flisnin për vdekje për punën e paqes.Nuk është për të çuditur që
Amerikanë, gjermanë dhe Rusë nuk janë të paduruar të hyjnë në Lidaje. Duket që
nuk çmojnë fjalët tona. Donë më mirë për bemërin e Perëndisë zoti Kryetar. Pse
nuk pushoni këtë të folur dhe të më jipni atë huan prej 500 000 000 frangash që
mu zotuat para se të nis të flas.Tani që ju përgjigja në pyetjen e parë
"Ç'ka bërë Lidhja e Kombeve në pesë vjetët e fundit?". Munt të vij në
çështjen e dytë dhe të fundit: Ç'po bëjmë tani në këtë asamble? Përgjigja është
fare e lehtë. Do ta gjeni te Shekspeare-i. "Fjalë, fjalë, fjalë"
domethënë në inglishten popullore erë të nxehtë. Kjo është gjithë puna. O është
një përrallë e thënë prej një idioti plot me bujë dhe tërbim pa kurrfarë
kuptimi".Ç'është përfundimi i gjithë këtyre bisedimeve të mençme e të
thella mi çarmatimin dhe traktate arbitrazhi? Çështjet ju referian një
komisioni, o co; o ju referoj një nënkomisionit i cili do ta raportojë në
komisjon. Dhe ky përfundimet do tja paraqitë ndonjë konference që do të mbahet ndo
një herë në të pritmen. Kjo konferencë do tja raportojë këtë çështje përsëri
një komisioni . Ky do ta referojë në nënkomision. Ky përsëri në Komision Dhe ky
me radhë e me radhë në Konferencën. Konferenca do ta pasojë me një votë të
njëzëshme e cila do ti referohet Këshillës së Lidhjes së kombeve e cila do të
shfaqë një lutje të përbashkët në i Madhi Perëndi në qiell. Pasi të shkojnë
çështjet përmes këtij rrotullimi poetik të konferencave dhe
kundër-konferencave, të raporteve dhe kundër raporteve dhe këshillave, më në
fund do ti referohet Sekretarit të Përgjithshëm të Lidhjes i cili do t'i kyçë
me kujdes në dosjet e pashpirt të Sekretariatit dhe do t'i mbajë këto për
brezat e arthmë.Kështu e tërë puna do të mbarojë si mbarojnë gjithë flluskat
prej sapuni. Dhe of! Fjalët e bukura dhe fjalët e gjëmuara dhe stërgjëmuara, të
cilat do ti shoqërojnë këto rezoluta dhe ato lutje! I dua, i dua, "Si erën
e pellgut dhe si të kërmave të të vdekurve të pambuluar që molepsin erën".
Për këtë arsye po jap këtë fjalë sot.Nër kohë që po mendojmë për fuska le të më
jipet leje të bëj disa vërejtje për mi fuskën më kolosale që prodhoj historinë
moderrne: Kuptoj pallatin e Dwes-it. Po është pikërisht një fuskë? Jo është një
lidhje fuskash, e mërzitur, e koklavitur, diabolike, dhe infernale. Është më
tepër se një fuskë, është një superfuskë. Po nuk duhet të trembeni nga kjo. Do
të mbarojë si dhe fuskat e tjera që ngjallëm këtu. Është fort e koklavitur kjo
punë. Mund ti shigurojë ndo një fron nënkryetari auktorit të shënuar po kam frikë
se do të sjellë vetëm disa miliardë çpagime për Francën dhe për Belgjikën. Këta
të dy shtete shpresojnë të nxierrin me anën e tij disa miliardë dhe miliardë.
Unë uroj që të munden t'i marrin, po është një fatalitet. Ajo superfuska e
gjeneralit Dawes s'ka veç të referohet Lidhja e Kombeve.
I
dashuri im Sekretar i Përgjithshëm, Ju lutem gatuani një vënt të thatë, fort të
thatë, në dosjet t'uaj të vdekura se si dini, mr Dawes është Amerikan dhe
Amerika është një vend i thatë (pa të pira) qoftë se prej kohe në kohë, me
mënyra të nëndheshme, njomet, njomet me të vërtet shumë, vetëm me shaka… . Me
përpjekjet mirëdashëse të çizme sjellësve (kontrabandistëve).Duke folur për
fuska përsëri më vjen në mend ajo huaja e bekuar 600 000 000 për të cilat
kryetari i nderuar i kësaj Asambleje dhe Sekretari i Përgjithshëm i dashur m'u
zotuan të më japin për Shqipërinë disa minuta më parë. Tani kjo hua është një
fuskë paqeje, një fuskë paqeje fort e shëndoshë. Jo nuk është fuskë aspak. Atë
që desha të thosha ish: Do të forcojë paqen në Ballkan. Mund të gatisë udhën
për të realizuar Konfederatën Ballkanike, Po nuk ka një dobi të flasim për të.
Zoti Sekretar i Përgjithshëm, merre në dosjet e pashpirt të mekropolit
t'uaj.Pasi u përgjigja të dy pyetjeve që më ishin bërë më mbetet tani të nxjerr
përfundimin të cilin do ta bisedoj në formën e dy pyetjeve të reja. Pikësëpari,
nga çkoqitjet që u dhanë më parë, a e vlen barra qeranë që të kemi një shoqëri
të kombeve? E dyta, në rast që e vlen, cila do të jetë methoda për t'i arrirë qëllimit
që është paq e përbotshme? Pyetjes së parë do ti përgjigjem: Po. Edhe Shoqëria
e Kombeve të jetë një ëndër, një utopi që i bën skeptikët të buzëqeshin dhe të
shtrembërojnë buzët, kjo (Shoqëria e Kombeve) duhet të qëndrojë atje si një
sfidë kundër lavdisë groteske militariste. Kjo duhet të qëndrojë atje si një
vërtetim solemn i dëshirës së përbotshme për paqe. Kjo duhet të qëndrojë atje
gjer sa bukuria e sajë, fisnikëria e sajë, shpirita njerëzore e sajë, nevoja e
domosdoshme e qënies së sajë të kuptohen nga gjithë bota. Pse fundi i fundit me
gjithë mungesat që ka sot për sot, kjo meriton të pritet me këto
fjalë."Verreite Doch. Du bist so choen!" Oh! Qëndro, ti je kaq e
bukur!Pse të jemi kaq pesimistë? Aspirata për paqe, janë kudo, kjo është e
padyshimshme, ndryshe nuk do të kishim komedin e fuskave dhe superfuskave të
paqes që na kanë mbuluar. Kjo vjen nga shkaku që popujt dëshirojnë paqen. Që
burrat e shtetit, politikanët e servirin kohë pas kohe, fuska arbitrazhi, fuska
çarmatimi, fuska sigurimi dhe superfuska shpërblimi."Po paqia nuk do të
vijë prej traktateve, këto janë të destinuara të hidhen shpejt a von në
shportë. Paia do vijë nga shkollat. Duhet t'u mësojmë fëmijve që vrasja toptan
është po ashtu një gjë kriminale sa edhe vrasja e veçantë. Duhet t'u mësojmë se
perënditë t'ona të bajrakeve janë burimi i gjithë të këqijave, të cilat shekuj
me radhë po e mundojnë njerëzinë. Duhet tu mësojmë se ka veç një perëndi të
vërtetë, që duhet ti shërbejmë. Perëndia e njerëzisë, Perëndia e të gjitha
tribuve. Duhet tu mësojmë të bëhen anëtarë të nderçmë të super-shtetit që duhet
të përmbledhë të gjitha tributë. Të bëhen qytetarë fisnikë të federatës së
përbotshme e cila është në realizim e sipër, e cila do të realizohet me doemos.
Kur djemtë tanë do të kenë mësuar këto të vërteta, atëhere do të kemi vetëm
çarmatosjen morale e cila duhet të bëhet më parë nga çarmatosja matëriale, po
do të kemi bashkëpunimin e vërtetë e të gjithë fiseve të botës për paqen,
përparimin dhe mbarë vajtjen ndërkombëtare, të cilat s'janë tjetër veç sende që
vijnë rrotull subjektit."Po para se të vijnë atje, le ta njohim një herë
se jemi që të gjithë bajrak të egër sa kohë që i bëjmë kurbane njerëzish
Moloh-ut të tribusë. Oh! I vritni, i varni. Ndiqini në të katër anët e botës
këto perëndira barbare dhe anthropofage që kanë mbushur historinë e njerëzisë
me kaq vuaje, me kaq urrejtje, me kaq rrënime, me kaq tmerr, me kaq gjak me kaq
frikë. Ah! Do ti kapim gjakatëratë e vjetër! Vështroni sytë e njerëzisë që vuan
pas rrënimeve të luftës së përbotshme. S'ka dhimbje mbi dhimbjen e sajë, asnjë
theori nuk do të ishte tepër e madhe për të shpëtuar djemtë tanë nga luftra të
reja dhe lot të reja."Përpara o shokët e mij, bota është gati për
ungjillin e ri. Flamuri i Shoqërisë së Kombeve është më fisniku që është
ngritur gjer më sot! Ushtarët e sajë janë më trimat që ka nxjerrë bota gjer
tani. Qëllimi i sajë është maja e përparimit të njerëzisë. Shpirti i Willsonit,
ati dhe profeti i sajë na udhëhiq. Mundimet janë të mëdha, po shtrini kurajën
t'uaj gjer në pikën e fundit dhe nuk do të venë mundimet kot".
No comments:
Post a Comment