Trashëgimia kulturore e Pashallëkut të
Ali Pashës është e larmishme dhe në gjithë Shqipërinë e jugut u realizuan, si
asnjëherë më parë, vepra të rëndësishme publike. Ato ndahen në vepra të
karakterit ushtarak e civil, si kështjella, rrugë, ura, banja (hamame), hane,
ujësjellësa, çezma publike dhe godinave administrative.
Të gjitha këto vepra të mëdha
arkitekturore u realizuan nga kryearkitekti i Ali Pashë Tepelenës, Petro
Korçari, por edhe një pjesë e arkitektëve dhe inxhinierëve qenë të huaj, që i
kishin zënë robër më 1798 dhe që u morën fill pastaj me fortifikimin Prevezës,
apo si koloneli francez Vodonkur, që u mor me të njëjtin fortifikim dhe me atë
të kështjellave të Janinës më 1806-1807, apo alzasiani i myslimanizuar, Ibrahim
Manzuri që i shërbeu Aliut në vitet 1816-1819 dhe që ishte në krye të
ndërtimeve të vezirit. Ali Pasha kishte sjellë nga Viena, rreth vitit 1812, një
specialist të çmuar, Frejvaldin, që ishte kryearkitekt civil i Moravisë dhe që
i shërbeu atij për pak vjet, bashkë me një stukator, ky i fundit për zbukurimet
në punime allçiri të pallateve.
Por në të njëjtën kohë ai ka
shfrytëzuar edhe punën e mjeshtave popullorë vendas, shqiptarë ku binte në sy
mjeshtrit e Oparit dhe të Lunxhërisë, të krahinave të Korçës, Përmetit ,
Gjirokastrës e Janinës por edhe të ndonjë krahine të veriut të Shqipërisë, ku
ndihej ndikimi dhe influenca e tij si krahina e Dibrës.Po kështu sipas
Pouqeuville, në ndërtimet e tij ai ka përdorur dhe punën e mjeshtrave grekë dhe
vllehë si ishte rasti i mjeshtërve të Mecovës. Katherine Elizabeth Fleming
shkruan: Sapo morri titullin “pasha i Janinës” nisi një projekt ambicioz
veprash publike, duke ndërtuar rrugë, lokale, duke permirësuar rrugët e
komunikacionit dhe inkurajuar tregëtinë.Broughton shkruan: Ka ndertuar ura mbi
lumenj, diga në këneta, ka hapur shumë rrugë, zbukuruar fshatrat dhe qytetet me
ndërtesa të reja.
No comments:
Post a Comment